Les 19: Cynisme

Leiden, maandag 2 mei 2011

Lieve Liefdescursisten,

Wat zei ik? Dat ik het deze week over misverstanden zou hebben? Dat heeft u goed begrepen, en toch bespreek ik iets anders. Een cynische mail die ik in de afgelopen dagen onder ogen heb gekregen, heeft me van mening doen veranderen. Cynisch was het woord dat ik bedacht voor de mail, al vond de afzender dat niet van zichzelf. Die noemde zich realist. Hij woonde in Vlaardingen.

Nu is Vlaardingen geen opwekkende romantische omgeving, dat weet ik. Maar om daar nu zo ellendig te worden?

Cynisch is het eindstadium van verdriet. Dat wilde maar niet overgaan, het bleef sluimeren en steken, of het stak opeens de kop op net als u dacht dat het eindelijk weg was. Als het te lang duurt, vindt u dat het verdriet er niet meer mag zijn. Dus dan onderdrukt u het, wat vaak verbazend gemakkelijk is, tot u een avondje aan de drank gaat. Of u denkt dat het altijd zo zal blijven en dat er toch niks meer aan te doen is. Niet aan u, niet aan de liefde, en al bestaan er nog gelukkige mensen, die zullen er vanzelf wel achter komen. Dan bent u ook een beetje boos.

Verdriet + gebrek aan verbetering + boosheid = cynisme.

In Vlaardingen heet dat realisme.

Het moeilijke is, dat vooral intelligente mensen zich laten voorstaan op cynisme. Dat is dom. Ze maken graag cynische grapjes, zwartgallig en ellendig. En maar lachen. Nou, wat een plezier. Maar daaronder doet het toch pijn.

Wat cynische mensen ook pijn doet, is de aanblik van jonge dieren. Kittens, puppy's, lammetjes in de wei, het is allemaal zo lief, dat geen enkele cynicus ertegen bestand is. Ze willen dan niet kijken, niet erover praten en zeker niets van dat lieve aaien. Vanwege de pijn die dat doet.

Cynisme is eigenlijk het afweren van zachte mooie emoties. Uit angst dat ook dit zomaar kan verdwijnen. Net als toen, die ene keer.

En daar zijn we bij de wortel van het cynisme gekomen: toen, die ene keer. Op dat moment is het verdriet ontstaan dat nog niet verwerkt is. Er was een Geliefde die plotseling verdween, er was een ruzie waarin pijnlijke opmerkingen gemaakt werden, of een huisdier was er opeens niet meer toen u thuiskwam. Het gaat meestal om plotselinge pijn, met daarbij het gevoel in de steek gelaten te worden. Een vorm van verraad.

Met zo'n verdriet is het moeilijk om te gaan. Eenvoudig, omdat het zo'n pijn doet en ook, omdat het diepe levensvragen oproept. Want wie kunt u wel vertrouwen, wat mag u wel verwachten en is er iets waarop u nog kunt rekenen?

In uw verdriet geeft u daar cynische antwoorden op. Maar die helpen niet. Wat wel helpt, is heel nauwkeurig teruggaan naar het moment van het verraad. Wat precies is er in u gekwetst? Wat heeft u nodig om precies op dat punt weer iemand te gaan vertrouwen? En hoe kunt u daar vandaag een klein beginnetje mee maken?

Het alternatief is altijd cynisch blijven. Daar kunt u heel oud mee worden, maar niet gelukkig. Daarbij krijgen cynische mensen altijd lelijke rimpels. Wil de Realist uit Vlaardingen daar ook even aan denken?

Volgende week komen de aanhoudende misverstanden alsnog aan de orde. Zoals ik vorige week al zei, in den prille beginne zijn die leuk. Ontroerend ook, zij het vooral achteraf. Maar hoe lang mag dat zo blijven? Op een dag moet er toch zoiets zijn als communicatie. Blijven er misverstanden, dan is het zaak in te grijpen. Hoe, dat verneemt u aanstaande maandag van

Uw Liefdesdocente, Vilan van de Loo