Lezingen

De Atjeh-generaal. Het militaire leven van Frits van Daalen, 1863-1930

Frits van Daalen had een Indische achtergrond. Toch wist hij in de koloniale tijd op te klimmen en belangrijke posities te vervullen: hij was gouverneur van Atjeh (1907-1909) en commandant van het KNIL (1910-1914). Hoe kon dat?
Van Daalen was een beroemdheid in zijn tijd. Hij genoot de gunst van koningin-moeder Emma en koningin Wilhelmina en kreeg de hoogste graad van de Militaire Willems-Orde toegekend. Tegenwoordig heeft hij een overwegend negatieve repuatie. Hoe dat komt en wie Van Daalen nu echt was, zocht ik uit voor mijn nieuwe biografie De Atjeh-generaal. Het resultaat is een meeslepend levensverhaal van een uitzonderlijke man, waarin u ook de invloed van de destijds roemruchte militaire familie Van Daalen op de jonge telg ontdekt. Het boek legt uit hoe civiele visie (Den Haag) en militaire werkelijkheid (Atjeh) keihard op elkaar botsten, en hoe de rechtlijnigheid van Van Daalen bijna de regering ten val bracht,en waarom Van Daalen als commandant het belang van een goed functionerend leger plaatste boven persoonlijke populariteit, met alle gevolgen van dien.
Door mijn lezing leert u de Atjeh-generaal beter kennen en ook begrijpen. Een fascinerende man, of u voor of tegen zijn keuzes bent. Zijn leven en carrière vormen bij uitstek een spiegel van die koloniale tijd. Dat maakt zijn biografie belangrijk en in onze tijd actueel.

Trefwoorden: KNIL, Nederlands-Indië, militaire voorvaders, Willemsorde, Van Daalen
Tijdsduur: 060 met vragen
Meer weten?

Een eervol bestaan. De geschiedenis van het KNIL, 1815-1950

Ooit was het een eervol bestaan: militair van het KNIL, het Koninklijk-Nederlands Indische Leger. Nu is het beladen: militair in Indië. Wanneer veranderde dat en waarom?
Wie op een rustige en genuanceerde manier nadenkt over dit koloniale verleden, komt verder. Kennis van het KNIL is dan belangrijk. Want wat was dat eigenlijk: het KNIL? Iedereen heeft er meteen een mening over, maar toch is de geschiedenis ervan onbekend. In mijn boek Een eervol bestaan (Prometheus, 2022) vertel ik over de mensen van het KNIL. Hoe leefden zij, wat bracht vreugde en wat waren de moeilijkheden? Hoe zat het met liefdesrelaties in de kazerne, wat ook bekend staat als het kazerneconcubinaat. Daar kwamen kinderen van, waar bleven die eigenlijk?
Samen met mij maakt u een boeiende tijdreis om de mannen, vrouwen en kinderen van dit leger beter te leren kennen. Ik vertel hoe het dagelijks leven was, over militaire expedities die eigenlijk mini-oorlogen waren en over bijzondere uitreikingen van de Militaire Willemsorde. Hoe kan het, dat juist het KNIL zoveel onderscheidingen kreeg? Hoe zat het met het extreem militair geweld, waar je nu veel over hoort? En al die verschillende etniciteiten en geloofsovertuigingen, hoe ging dat in de kazerne? Waren er ook vrouwelijke militairen bij het KNIL? En waarom hield het KNIL op te bestaan en hoe doe je dat: een leger opheffen? En ook: wat gebeurde erna met alle militairen?
Tijdens deze lezing ontdekt u meer van het KNIL dan u voor mogelijk hield. U ziet beelden van vroeger, foto's, schilderijen, tekeningen en als de techniek meewerkt, ook enkele filmfragmenten.
De lezing is voor iedereen die belangstelling heeft voor Indië en vooral voor degenen die een militaire voorvader hebben. U krijgt kennis aangereikt waardoor u in staat bent zelf een afgewogen oordeel over het KNIL te vormen.
Historisch actueel: in 2022 was het tachtig jaar geleden dat het KNIL capituleerde. Dat was in 1942. Over het 'waarom' zijn de meningen verdeeld. Ik leg u enkele opvattingen over de capitulatie voor en met elkaar bespreken we die. Overleggen, naar elkaar luisteren, juist is onze huidige tijd is dat belangrijker dan ooit.

Trefwoorden: KNIL, Nederlands-Indië, militaire voorvaders, Willemsorde, capitulatie KNIL
Tijdsduur: 2x 045 met pauze/ 060 met vragen
Meer weten?

"Ik tel ook mee!"
Honderd jaar vrouwenkiesrecht

Met ingang van 1917 werd alles anders. In dat jaar voerde Nederland het passief kiesrecht in voor vrouwen: ze mochten ook gekozen worden in de volksvertegenwoordiging. Het jaar daarop (1918) kwam Suze Groeneweg in de Tweede Kamer. In 1919 kregen vrouwen het actief kiesrecht, ze mochten dus stemmen. Het was een triomf voor alle vrouwen, in het bijzonder voor degenen die zich hier met hart en ziel voor hadden ingezet. In 1922 gingen ze voor het eerst naar de stembus bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer.
Wie waren de Nederlandse suffragettes en wat maakten ze mee in hun strijd voor het vrouwenkiesrecht? Deden er ook mannen mee? En welke vrouwen durfden als eersten de politiek in?
Ik vertel over bijzondere vrouwen, die geschiedenis maakten. Onze voormoeders, met naam en toenaam, en met foto's. Vrouwen die ons inspireren tot op de dag van vandaag. Er is reden voor optimisme.

Trefwoorden: emancipatie, feminisme, kiesrecht, stemrecht, vrouwengeschiedenis, voormoeders
Tijdsduur: 2x 045 met pauze
Meer weten?

Vrouwen, vooruit!
Honderd jaar huisvrouwen en feministen, en de belofte van de stofzuiger. Circa 1900-2000.

In "Vrouwen, vooruit!" geef ik een vrolijke terugblik op honderd jaar moederlandse geschiedenis. Ik vertel over grote feministes als Aletta Jacobs, over de lange weg van emancipatie die volgde, over het ontstaan en de groei van belangrijke vrouwenverenigingen als Tesselschade-Arbeid Adelt, de Nederlandsche Vereeniging van Huisvrouwen, de Nederlandsche Bond van Plattelandsvrouwen en de Nationale RK Vrouwenbond.

Daarbij geef ik veel aandacht aan het dagelijks leven van vrouwen en de veranderingen daarin. Van corset naar sportbeha, van wringer naar wasmachine, van "Afke's Tiental" naar de pil en van het dienstbodenvraagstuk naar de hulp: de belangrijkste ontwikkelingen trekken in woord en beeld voorbij. Het is heerlijk nostalgisch, maar ook met een blik op de toekomst. De eerste robotstofzuigers zijn er al en steeds meer jonge vrouwen noemen zich feministe.
Aan het einde van mijn lezing kunt u een antwoord geven op de vraag of de stofzuiger ons werkelijk heeft bevrijd van het huishouden? Of heeft het feminisme ons de vooruitgang gebracht?

Trefwoorden: emancipatie, feminisme, huishouding, huisvrouwen, domotica, vrouwengeschiedenis, stofzuiger.
Tijdsduur: 2x 045 met pauze
Meer weten?

Excellentie! De militaire brieven van gouverneur-generaal J.B. van Heutsz (1851-1924)

Geen militair uit de Nederlandse geschiedenis is zo bewonderd en verguisd als Van Heutsz. Hoe dat kan, is het biografisch onderzoek dat Vilan van de Loo verricht. Centraal staat de omvangrijke correspondentie van Van Heutsz. Als brievenschrijver is Van Heutsz een ontdekking. Hij is scherp, terzake en vaak geestig. In zijn brieven toont hij zich als een man met wie niet te spotten viel, maar ook als iemand met een diepe loyaliteit voor de majesteit en een warme kameraadschap voor zijn manschappen.
De naam van J.B. van Heutsz is onverbrekelijk verbonden met de Atjeh-oorlog (1873-1914). Hij gold als de pacificator van Atjeh en van geheel Indië. Als bestuurder verenigde hij op geheel eigen wijze militaire belangen met economische en bestuurlijke (politieke) belangen. Uit de kolonie smeedde hij het begin van de eenheidsstaat Indonesië.
Dankzij Indië groeide hij uit tot een Nederlandse beroemdheid, overladen met onderscheidingen als de Militaire Willems-Orde. Weer terug in Nederland liet hij als veteraan van zich horen over de militaire verdediging van de kolonie. Gehoord werd hij minder. In 1924 stierf Van Heutsz in Montreux (Zwitserland) als een verbitterd man. Pas drie jaar na zijn dood bewees koningin Wilhelmina hem de eer van een staatsbegrafenis. Tot op de dag van vandaag heeft de naam Van Heutsz een klank die ertoe dóet.
Maar wie was deze complexe man? In een meeslepende lezing krijgt u een een beeld van zijn beweegredenen, van de invloed die Emma en Wilhelmina uitoefenden en op de ontwikkeling van de kolonie tot een onafhankelijk land. Als geen ander had Van Heutsz te maken met keuzes maken en verantwoordelijkheid dragen. Wat zou u doen als...? Praten over Van Heutsz is praten over verantwoordelijkheid krijgen, nemen en uitoefenen. Dat maakt zijn levensverhaal actueel.

Trefwoorden: KNIL, Nederlands-Indië, Nederlandse leger, koningshuis, Indonesië, Eerste Wereldoorlog, veteranen, militaire historie.
Tijdsduur: 045/060.
Meer weten?

Melati van Java (1853-1927) en vrouwen met een weerwoord

Melati van Java was ooit beroemd, bewonderd en bemind in heel Nederland. Velen genoten van haar romans, die herdruk op herdruk beleefden. Ze was vermoedelijk de eerste Indische bestseller-auteur van Nederland. Men voelde respect voor haar filantropische werk voor onder meer de Rooms-Katholieke Vereeniging ter bescherming van Meisjes, waarvan zij in 1902 mede-oprichtster was. En nu is er van al die roem en glorie nauwelijks iets over. Marie Sloot (zoals zij heette) werd in 1853 geboren op Java, Nederlands-Indië. Haar moeder was een Indisch meisje, haar vader een onderwijzer uit Twente. Als Marie in 1871 in Nederland komt, merkt ze hoe anders ze is, in alle opzichten. Ze is dan een jonge vrouw van achttien jaar. Trouwen wilde ze niet. Schrijven wel, en dat deed ze dan ook met overgave.
Als Mathilde schreef ze in de Katholieke Illustratie. Dat ze de kans kreeg om naam te maken, was mede te danken aan de vrouwenemancipatie en katholieke emancipatie. Veel katholieken verlangden naar nieuwe en meer mogelijkheden om 'onder ons' te zijn in het protestantse Nederland. In razendsnel tempo ontstonden verenigingen en organisaties, En: men had behoefte aan eigen schrijvers en schrijfsters. Mathilde kwam dan ook als geroepen. Haar romans werden beststellers, zelfs met de controversiële elementen die erin stonden. Dat ze een vrouw was, paste goed in de tijdgeest.
De Indische romans zijn opvallend. Ze beschrijft haar land van herkomst, maar ook dat van haar moeder en grootmoeder. Drie vrouwen, drie generaties, familieverhalen die in de romans terecht kwamen. Ze had daarmee een belangrijk doel. Over Indische meisjes en vrouwen bestonden destijds nogal wat vooroordelen. Vrouwen in het algemeen emancipeerden zich, maar Indische vrouwen?
Een lezing over boeken, vrouwen en het belang van een weerwoord geven.

Trefwoorden: vrouwen, romanschrijfster, Nederlands-Indië, vrouwengeschiedenis, katholieke emancipatie, voor jezelf opkomen.
Basislezing: 60 minuten leven en werk van Melati van Java, inclusief vragen.
Lange lezing: 2x 045.

In november 2016 verscheen Dochter van Indië, de eerste biografie van deze opmerkelijke vrouw. Het boek beschrijft nauwgezet hoe Melati zich ontwikkelde tot populaire schrijfster en weldoenster. Van grote invloed waren haar jeugd in Indië, de innige band die ze met haar moeder had en haar katholieke levensovertuiging. Toch was zij in alles uniek voor haar tijd. In het huwelijk had ze geen zin, ze is in haar brieven verfrissend chagrijnig en in haar romans geeft ze keer op keer een positief beeld van Indische vrouwen en meisjes. Mede vanwege dat laatste werd Melati feministe genoemd, en daar was ze trots op.
Dochter van Indië. Melati van Java (1853-1927). Biografie. Stichting Tong Tong, ISBN 9789078847007, 224 pag. Verschijnt november 2016. Verkoopprijs 19,90 euro (Sobats 17,90). Voorintekenprijs 17,50 (Sobats 15,75). Zelf Sobat worden of alvast bestellen? Ga naar de Stichting Tong Tong voor meer informatie.
Meer weten?

Van Tim naar Bertje: over afscheid nemen, rouwen en opnieuw liefhebben

Een week voor zijn twintigste verjaardag stierf mijn kleine rode kater Tim. We waren bijna zeventien jaar samen geweest. Hoe ik zonder hem moest leven, wist ik niet.
Hoe ga je verder nadat je een grote liefde hebt verloren? De een haalt de schouders op, de tweede huilt een tijdje en ik was de derde die dacht: Waar is hij nu? En kan ik daar ook komen? Met die vragen begon een merkwaardige en bij vlagen even droevige als hilarische zoektocht naar de gestorven geliefde, die in mijn geval dus een rode kater was.
In dit boek vertel ik over die zoektocht en waar ik troost vond. Ik haal herinneringen op aan Tim en leg uit hoe hij van bange kat kon veranderen in een manpoes die graag op schoot lag. Ook beschrijf ik waarom ik zes weken na zijn dood naar het asiel ging om met Bertje thuis te komen. Dankzij hem ben ik weer gelukkig in de liefde. Daar voel ik me niet schuldig over. Want Tim heeft ons voor elkaar uitgezocht.
Met deze lezing worden de grote levensvragen over verlies en kwetsbaarheid bespreekbaar. Iedereen heeft of komt er een keer voor te staan. Dan kan deze lezing troost bieden.

Trefwoorden: katten, liefde, geluk, rouw, feel good, geschiedenis, literatuur.
Lezing: 60 minuten, met beeld
Desgewenst boekverkoop.
Meer weten?

Johannes "Pa" van der Steur (1865-1945), de militaire vader

De legendarische Johannes van der Steur leidde een kindertehuis te Magelang (Nederlands-Indië). Hij voedde naar eigen zeggen zo'n zevenduizend pleegkinderen op, die hem Pa noemden. Hij was een eenpitter, een solist, een dominante man met een hart dat klopte voor zijn kinderen. Waar haalde hij het geld vandaan om al die monden te voeden? Minder bekend is, dat hij ook een militair tehuis leidde en onder de soldaten waar mogelijk pastoraal werk verrichtte.
Achter de brede rug van deze uitzonderlijke man komen we bijzondere vrouwen tegen. Zijn zuster Marie van der Steur (bekend als "Moe Graafstal"), zijn echtgenote Anna Maria Zwager en nog vele anderen. Het was Van der Steur die steeds in de Indische en Nederlandse kranten verscheen en beroemd werd, maar zijn werk werd ook door vele vrouwenhanden gedaan.
In mei 2015 verscheen mijn biografie over Pa van der Steur: Johannes "Pa" van der Steur (1865-1945): zijn werk, zijn leven en zijn Steurtjes (Tong Tong). Hierin beschrijf ik niet alleen zijn leven, maar ook de tijd waarin hij leefde. Hoe zag dat er toen uit, waarom waren er zo enorm veel weldoeners en welke mensen werden er vooral geholpen? Door mijn lezing kunt u een voorproefje hiervan krijgen. Dan laat ik ook beelden zien van het tehuis Oranje-Nassau, waarin al die kindertjes (en militairen!) een thuis hebben gevonden. Ook ga ik in op andere weldoeners in de Oost, zoals de Vrijmetselarij en het Leger des Heils.

Trefwoorden: liefdadigheid, caritas, maatschappelijke verantwoordelijkheid
Basislezing: 045 minuten inclusief vragen
Lange lezing: 2 x 045 minuten.
Meer weten?

Lin Scholte en de vrouwen van het Indische leger: familieleven in de kazerne

Lin Scholte (1921-1997) schreef over een bijna verborgen wereld die eens bestond: die van het leven dat de zogeheten 'mindere militairen' van het (Koninklijk Nederlands Indische Leger): het KNIL. Zij leefden in de tangsi's, in de kazernes, met hun vrouwen of muntji's. Meestal ongetrouwd. Lange tijd bestond een negatief beeld van deze relaties. Lin wist wel beter. Haar Javaanse moeder Djemini was een 'anak kompenie', een kind dat in de tangsi opgroeide, haar Hollandse vader Piet was KNIL-militair. Zij hielden van elkaar.
Lin begon te schrijven omdat ze het voor haar ouders wilde opnemen. Ze durfde eigenlijk niet goed, maar ze deed het toch. Haar eerste roman Anak Kompenie (1965) was een groot succes. Het boek heeft ons nog altijd veel te zeggen. Net als haar andere boeken vertelt ze over de tijd die zijzelf gekend had: die van de kazernes, vol van vrouwen, militairen en kinderen. Na de Japanse bezetting kwam het onafhankelijke Indonesië. Lins familieleden waren Indonesisch, Indisch en Hollands. Waar hoorde ze thuis? Hoe moest ze dat beslissen? Twee grote levensvragen, die we ook in ons eigen leven tegenkomen.
Over het leven, het werk en de levensvragen van Lin Scholte geef ik met liefde een lezing. Ik vertel over het dagelijks leven in de kazernes in Indië, over de vrouwenloods, het belang van goed kunnen koken, wat overplaatsingen konden betekenen en over het opgroeien van kinderen in deze merkwaardige en bijzondere mini-samenleving. Dankzij de prachtige beelden van toen, komt het boeiende militaire leven van toen tot leven. Hier waren verschillende culturen aanwezig die naast en met elkaar moesten samenleven. Daar kunnen we veel van leren.
Ik vertel over drie generaties vrouwen: grootmoeder, moeder en dochter Lin. Een uniek verhaal over familie, liefdesrelaties, Indië, Indonesië en Nederland.
De lezing is voortgekomen uit een boek dat in de zomer 2007 bij de Stichting Tong Tong verscheen. Uiteraard schreef ik daarvoor de biografie, maar ook verzamelde ik haar romans. In het boek verscheen ook voor de eerste keer het waargebeurde verhaal van Fientje de Feniks.
Fientje de Feniks was een Indisch meisje dat in 1912 in Batavia vermoord werd. Destijds stonden de kranten er elke dag vol mee. Publiek en pers genoten van de sensationele details. Ook in de decennia erna bleef Fientje tot de verbeelding spreken; er verschenen verschillende boeken over haar. Lin Scholte trok zich de geschiedenis aan, omdat zij net als Fientje Indisch was. Met veel compassie en talent zette zij Fientje's verhaal op papier. Het manuscript leek meteen zoek te raken, tot ik het terugvond in een oude archiefdoos. Wie was Fientje, waarom werd zij vermoord en wat had Lin Scholte als vrouw daarover te zeggen?

Trefwoorden: vrouwen, Nederlands-Indië, kazerneleven, KNIL, Indische leger, defensie, anak kompenie, multiculturele samenleving.
Basislezing: 60 minuten leven het werk van Lin Scholte inclusief vragen.
Lange lezing: 2x 045. Met als bonusgedeelte over Fientje de Feniks, met beelden uit de kranten van toen. U ziet de mooie Fientje, de tronie van haar moordenaar en u hoort haar tragische levensverhaal.
Desgewenst boekverkoop.
Meer weten?

Nederlandse vrouwen in Indië: wat deden zij daar?

We kennen de beelden uit tempo doeloe: de vrouwen met hun wijde rokken, de meisjes met strikken, de mannen in het pak. Hollandse mensen in Indië. Deze beelden dateren meestal van rond 1900 of iets erna. Voor velen in Nederland is dát Indië. Maar dat beeld verandert snel in enkele decennia.
Ik neem u mee op een rondreis door de tijd: van tempo doeloe, naar de crisisjaren, de oorlog en kampen en dan naar de onafhankelijke staat Indonesië. Ik schets historische achtergronden en plaats hiertegen vier bijzondere schrijfsters die elk in een andere tijd leefden. Door hun ogen leren we de tijd waarin zij leefden beter kennen. Domineesdochter Annie Foore (1847-1890) trok vanaf de Veluwe naar de tropen en beleefde de tijd ver voor de Eerste Wereldoorlog. Ems van Soest (1908-1984) ging als moderne jonge vrouw op kantoor werken, en schreef meisjesboeken waarin je eigen geld verdienen belangrijk was. Jo Manders (1891-1982) overleefde de kampen en richtte met anderen een monument op voor de vrouwen in de kampen. Lin Scholte (1921-1997) verliet haar geboorteland Indonesië en repatrieerde naar Nederland.
Vier tijdvlakken, vier vrouwenlevens, maar altijd Indië, Indonesië en de plaats van vrouwen in deze bijzondere moederlandse geschiedenis.

Trefwoorden: Nederlands-Indië, Indonesië, koloniale samenleving, migranten, vrouwen.
Basislezing: 045 minuten inclusief vragen
Lange lezing: 2 x 045 minuten. Meer weten?

Zeebaboe aan boord. Het mysterie van een onbekende beroepsgroep

Zeebaboes waren veelal werkende vrouwen, zelfstandig en intelligent. Hun geschiedenis is weinig bekend, en dat is onterecht. Honderden dienstreizen maakten ze. Ze voeren mee op schepen tussen Nederland en Indi� en verdienden een salaris als kinderverzorgster. Vooral in het interbellum is er een levendige vraag naar en aanbod van zeebaboes. De besten verdienen veel geld. Zeebaboes lieten zich gelden in de Bond van Zeebaboes. Maar een schaduwzijde is er ook. Zeebaboes strandden in Nederland, zonder dienstreis terug, en konden zo in een situatie van arbeidsmisbruik verzeilen. Er was een opvangtehuis in Nederland, maar daar was ook het een en ander aan de hand. Ik vertel hun veelal vergeten verhaal via oude kranten, verhalen en romans.

Trefwoorden: Nederlands-Indië, Indonesië, werkende vrouwen, arbeidsuitbuiting
Basislezing: 045 minuten inclusief vragen

Familie Gebleven. Hulp Aan Landgenoten In Indonesië (HALIN)

Toen Indië Indonesië werd, vertrokken veel Indische mensen naar Nederland. Anderen bleven. Een deel van hen viel tussen de wal en het schip en raakte in moeilijke omstandigheden. Zij worden door de Stichting HALIN ondersteund. Over de stichting, over degenen die als spijtoptant naar Nederland gingen en over degenen die achterbleven, gaat dit boek.
Bijna alle ondersteunden van HALIN hebben een Indonesisch paspoort, maar ze voelen zich met hart en ziel aan Nederland verbonden. Ze spreken Nederlands en ze houden van de koningin. Hoe kan dat? Er zijn nog meer vragen. Of ze als achterblijvers werkelijk een 'vrije keuze' hadden, of de Nederlandse regering rechtvaardig handelde en waar de ruim 800 voormalige Nederlanders die onder HALIN's hoede staan heen moeten. Ze zijn nu oud en leven in moeilijke omstandigheden. Wie kijkt er naar hen om?
Ik vertel over mijn reis naar Indonesië, de mensen die ik ontmoette in Jakarta, Semarang, Bandoeng en Soerabaja, en over de historische achtergrond van deze mensen. Een bijna vergeten bladzijde uit het Nederlandse geschiedenisboek, maar met aandacht voor de positieve betekenis van particuliere hulpverlening. Ook kan ik enkele filmjes laten zien waarin de oude Indische mensen zelf aan het woord komen.

Trefwoorden: Nederlands-Indië, Indonesië, koloniale samenleving, migranten, filantropie, particuliere hulpverlening, naastenliefde.
Basislezing: 60 minuten inclusief vragen
Lange lezing: 2 x 045 minuten. Alleen in de lange lezing is ruimte voor de fimpjes. Kleine tijdreizen zijn het, vol van emotie. We voelen dan: dit zijn toch ook Nederlanders, ze zijn familie gebleven.
Meer weten?

"Kijk in Kloppenburg!"
De Indische planten van mevrouw J.M.C. Kloppenburg-Versteegh (1862-1948)

Eens was mevrouw Kloppenburg een beroemde kruidengeneeskundige in Nederlands-Indiëi. Haar recepten genazen ziekten en kwalen. Daarnaast werden haar Indische kruiden gebruikt in veel schoonheidsgeheimen. Haar werk behoorde tot de fytotherapie, de geneesmiddelen heten daarin fytotherapeutica. Maar mevrouw Kloppenburg had recepten, waarmee je zelf geneesmiddelen kon maken. Daarmee was ze haar tijd ver vooruit. Tegenwoordig begrijpen we de kracht van de natuur veel beter.
Mevrouw Kloppenburg had schatrijk kunnen worden met haar kennis. Dat is niet gebeurd. Haar leven kende dramatische ups en downs. Ze had een gelukkige huwelijk met haar Hollandse echtgenoot, maar ze werd diep geraakt door de dood van haar eerste dochtertje. De toenmalige Indische samenleving respecteerde haar, maar in het nieuwe Indonesië voelde ze zich niet meer thuis. De roem bleek vergankelijk, maar haar recepten hebben hun betekenis behouden. Vele ouderen weten het nog: als je iets mankeerde, dan keek je in quot;Kloppenburg".
In de zomer 2000 publiceerde ik de cassette "Kijk in Kloppenburg!". Daarin zaten: de gelijknamige biografie alsook een fotomechanische herdruk van het kruidenboek en de bijbehorende platenatlas. Ik kom graag vertellen over het leven en het geneeskundige werk van deze fascinerende vrouw. Kruidenkennis is weer helemaal hip.

Trefwoorden: vrouwen, geschiedenis, natuurgeneeskunde, Nederlands-Indië, Indonesië, katholicisme.
Basislezing: 60 minuten inclusief vragen.
Lange lezing: 2x 045 minuten. In de lange lezing leg ik uit hoe u zichzelf met behulp van 'Kloppenburg' van een ongemakkelijke kwaal kunt genezen. Try that at home! En misschien wilt u ook weten.... hoe een oude damesroman uitlegde wat te doen als een man tegenvalt. Dat is historisch interessant. Indische damesromans uit de laat negentiende eeuw, begin twintigste eeuw, bevatten hier en daar instructies over het om zeep helpen van een echtgenoot/minnaar. Dat had te maken met de maatschappelijke situatie van vrouwen, vooral in de kolonie. Want een moordenares werd daar niet zo geboren, maar wel zo gemaakt.
Meer weten?

De oorlog, het boksen en Lolle van Houten

Op een dag ging ik naar Leeuwarden voor een boksgala. Daar hoorde ik voor het eerst de naam van de man die wereldberoemd is in Friesland: Lolle van Houten. De uitdrukking is van zijn jeugdvriend de oud-bokser Rudy Koopmans. Ze groeiden op in dezelfde buurt.
Over Lolle van Houten schreef ik een biografie. Bokser pur sang. Lolle van Houten (1944-2008) beschrijft het leven van de Leeuwarder bokser, die twee keer nationaal kampioen van Nederland was. Lolle was een zwaargewicht uit Friesland, die in tegenstelling tot Rudy Koopmans nooit prof werd. Beiden trainden in het begin van hun boksloopbaan bij BAV Frisia, een van de oudste boksscholen van Nederland.
De geschiedenis van Frisia voert ons terug naar het boksen tijdens de Tweede Wereldoorlog. De sport bloeide in deze periode, mede dankzij de bezetters die van boksen hielden. Al vroeg werd het boksverbod opgeheven dat door de Nederlandse overheid was ingesteld en alle boksbondjes moesten verplicht fuseren. De wedstrijdsport bloeide. In het laatste jaar van de oorlog werd Lolle van Houten geboren, op Dolle Dinsdag. Op die dag begon een leven van deze opmerkelijke man. In Leeuwarden spreken ze nog altijd met liefde en bewondering over hem. Daar overhandigde ik ook het eerste exemplaar van de biografie.
In de lezing vertel ik over boksen in de oorlog en in de decennia erna, met als aandachtspunt het opmerkelijke leven van de Friese bokser Lolle van Houten. Deze oersterke man vocht ook een andere strijd met het ouder worden. Dat de jaren gingen tellen, merkte hij in zijn wedstrijden net zoals hij het in de spiegel zag. Moest hij ergens afscheid nemen?

Trefwoorden: boksen, geschiedenis, Friesland, Tweede Wereldoorlog, vechtsport, ouder worden.
Basislezing: 60 minuten inclusief vragen.
Lange lezing: 2x 045 minuten. Met enkele zeldzame filmpjes van Lolle van Houten in actie, en van bekende boksers.
Meer weten?

Feminisme in Nederland: de vrouw beslist

Eens was er een tijd waarin Dolle Mina het nieuws regeerde. Waarin Marie wijzer moest worden. Tuinbroeken, Opzij, en mannen die leerden huilen: dat waren de jaren '70. De Tweede Feministische Golf spoelde over Nederland heen. Vrouwen en mannen deelden een optimistische geloof in een betere wereld, waarin ze gelijkwaardig zouden zijn. Nog altijd zijn de leuzen uit die tijd bekend: "baas in eigen buik" en "een slimme meid is op haar toekomst voorbereid". Over deze golf gaat mijn boek De vrouw beslist.
Spreken over deze periode maakt me altijd blij. Dat optimisme. Het gemak waarmee vrouwen en mannen een clubje begonnen. Probeer nu eens een afspraak met drie mensen te maken. Wat vooral inspirerend is aan deze tijd, is het principe. Een vrouw begint. Ze zoekt anderen om mee samen te werken. En dan gaat het golven.... Dat kunnen wij ook, toch?
Ik vertel over de Tweede Feministische Golf, en over de eerste die eraan vooraf ging. Daarin vervulde onder andere Aletta Jacobs een belangrijke rol. Het is een vrolijke en verhelderende lezing, vol anekdotes en prachtige historische beelden van bekende en onbekende vrouwen en mannen. Kent u de praatgroep Willem Wordt Wakker? En het is leerzaam: we kunnen meer dan we denken.

Trefwoorden: vrouwen, Dolle Mina, emancipatie, feminisme, maatschappij, Aletta Jacobs, mannen.
Basislezing: 60 minuten inclusief vragen.
Lange lezing: 2x 045 minuten. De uitgebreide versie, waarin ik meer aandacht geef aan de positie van mannen tussen al die actieve vrouwen. Ook bespreek ik het hier en nu en de toekomst: waar staan we nu als het om emancipatie en feminisme gaat?
Meer weten?