Literatuur Les 4: Lezen of leven?

Leiden, maandag 26 februari 2001

Mijn lieve Liefdescursisten,

Talloos veel romances zijn op de klippen gelopen door valse verwachtingen, opgedaan uit romans en andere lectuur. Andere liefdes hebben daar juist hun ontstaan aan te danken. Rijp en rot staat er in de boekenkasten, van het rijke oeuvre van Barbara Cartland tot vulgaire doktersromannetjes die ook door uw liefdesdocente zorgvuldig uitgespeld worden.
Maar voordat wij ons in de denkbeeldige armen storten van alweer een doktersjas, denken we even na. Hebben zulke romantische beelden wel iets met het werkelijke leven te maken? Anders gezegd: is er pas sprake van ware liefde als u rozen ontvangt, spreekt hartstocht alleen met gekneusde lippen en hoort iedereen met liefdesverdriet zich voor de trein te werpen? Het staat geschreven in de literatuur. Lezen of leven, dat is de vraag.

Even terzijde. De afgelopen weken bereiken mij onrustige e-mails van Liefdescursisten. Zij hebben dat boek van juffrouw Perrier gelezen over de vermeende tekortkomingen van de Nederlandse man.
De dames-Cursisten vragen dringend mijn advies over de beste nationaliteit, dit om eventueel hartzeer te voorkomen. Van de heren-Cursisten is menigeen in een identiteits-crisis beland, want hij meende het eindelijk eens goed te doen.
Allons, Cursisten. Niets van aantrekken, hoor. De slechte ervaringen die juffrouw Perrier met Nederlandse mannen opdeed, zeggen wellicht meer over haar dan over de Nederlandse man. Moi heeft over hem hoegenaamd geen klachten. En dan, was het niet opvallend dat juffrouw Perrier haar boekje kort voor Valentijnsdag uitbracht? Hoe geldbelust, nietwaar.

Maar toch, de denkbeelden die zij daarin naar voren bracht, raakten een gevoelige snaar in ons Calvinistische Nederland. Wij allen verlangen naar romantiek en hebben daarover strikte denkbeelden.

Dat nu is jammer.

U heeft een boek gelezen, misschien zelfs twee, en denkt daarna: romantiek, dat is wat in een roman gebeurt. U gebruikt een boek daarom als een handleiding. Zo moet het, zo hoort het. Want anders is het fout.
Cursisten, toch.

Bij deze gedachten springen er tranen in mijn ogen, en loopt mijn mascara ondanks alle beloften van waterproof toch over mijn wangen.

Waarmee meteen bewezen is: niet alles dat geschreven staat, is voor iedereen waar. U mag genieten van iedere romantische scène, als u die maar niet als dwingende leidraad voor uw dagelijks leven gebruikt.
Want romantiek is ten weze tederheid en verleiding. De vorm waarin zij aan ons verschijnt, is iedere keer anders. Compris?

In de literatuur komen vaste beelden van romantiek voor. Wat in het leven een cliché heet, noemt men in een roman een topos. Dat zijn twee woorden voor hetzelfde, te weten een bekend verschijnsel. Of een versleten beeld, al naar gelang uw ervaring en verlangens naar oorspronkelijkheid.

Par example. Wie al drie keer in het maanlicht ten huwelijk is gevraagd, vindt dat een vierde en zeker een vijfde keer niet zo romantisch meer. Heeft u suikerziekte, dan is een doos bonbons voor u geen teken van liefde. En bezit u geld in overvloed, dan hecht u meer aan een zelfgeplukt vergeet-mij-nietje dan aan een tuil rozen van de beste bloemist.

Het was wat filosofisch deze week, maar ik hoop dat u mij toch hebt kunnen volgen. Romantische beelden uit de literatuur zijn geen gezichtsbedrog, zolang u ze in het juiste perspectief ziet.
Hiermee hebben we het nuttige Examenvak Literatuur afgerond. U weet wat er aanstaande week op het lesrooster staat; de Tussen-Toets! Via een eenvoudig zelf-diagnose systeem kunt u testen of u genoeg van de verhouding tussen romantiek en literatuur hebt begrepen. Op maandag 5 maart weet u of wij nog samen in deze liefdesklas kunnen verblijven.

Tot volgende week!

Uw romantische Liefdesdocente,

Vilan van de Loo

P.S. Carnavalsvierders hoeven zich geen zorgen te maken. Zij kunnen hun lessen naslaan in het Liefdesarchief Nuttige Examenvakken.

Fascinerend:

• Uit Mijn Eigen Leven